Το απαράδεκτο φαινόμενο της άκριτης εισαγωγής ξενόγλωσσων εκφράσεων, κυρίως αγγλικών και δή μέσω της επι λέξει μετάφρασής των, στην ελληνική καθομιλουμένη γλώσσα πρέπει να σταματήσει. Επουδενί δεν πλουτίζει τις εκφραστικές μας δυνατότητες, απλώς μας “ομογενοποιεί” εκφραστικά με τους χρήστες της γλώσσας-πηγής και μας αποστερεί του δικαιώματος της διαφορετικότητας, ενώ ουσιαστικά βάλλει κατα της ελληνικής γλώσσας αφού καταργεί βαθμιαία τις ελληνικές ιδιωματικές εκφράσεις και στην θέση τους βάζει τις παραπάνω επι λέξει αποδόσεις ξένων εκφράσεων.
Αν οι ιδιωματικές εκφράσεις μιάς γλώσσας, κληρονομιά αιώνων καμμιά φορά, δέν αποτελούν (μαζί φυσικά με την γραμματική, το συντακτικό και το λεξιλόγιο) την ιδιαίτερη ταυτότητα της γραπτής και προφορικής γλώσσας μας, τότε τί άραγε την αποτελεί !! ;
Στην συνέχεια κάποια παραδείγματα που αναδεικνύουν αυτόν τον κίνδυνο :
– Η γενικώς και ακρίτως απόδοση στα ελληνικά του αγγλικού ρήματος to mean με το δικό μας “εννοώ”).
Συγκεκριμένα, η απόδοση της αγγλικής φράσης ” She means it” (τουτέστιν Αυτή σοβαρολογεί, το λέει και το πιστεύει, δέν αστειεύεται) κατήντησε να είναι: ” Αυτή το εννοεί” !!!!
Το.. ατύχημα αυτό συμβαίνει τις … τρείς τελευταίες δεκαετίες. Παλιά, δέν θυμάμαι κανέναν συμπατριώτη μας να ήθέλε να πεί για κάποιον οτι μιλάει σοβαρά και είναι αποφασισμένος για κάτι και να έλεγε : ” αυτός το εννοεί” !! . Μπορεί να λέγαμε και τότε πχ. : ” δέν εννοεί να συμμορφωθεί…” ή ” δέν εννοεί αυτό αλλά το άλλο” αλλά ποτέ δέν λέγαμε “το εννοεί” με την έννοια “σοβαρολογεί”!
-Αντί να λέμε ή μάλλον να ρωτάμε : «μιλάς σοβαρά;» , όπως δηλαδή λέγαμε παλιά, λέμε τώρα «είσαι σοβαρός;» (δηλαδή όχι αστείος!!!!;) μεταφράζοντας επι λέξει το “Are you serious? ”
— Κάποιοι λένε τη φράση “τα έγγραφα είναι με μένα” (και όχι εναντίον μου!!) μεταφράζοντας επι λέξει το “the documents are with me” δηλαδή «τα έχω εγώ» !
— Αντί κάποιοι να λένε «και στις έξι ηπείρους» λένε : «σε όλες τις έξι ηπείρους” (μήν τύχει και τους ξεφύγει καμια!) μεταφράζοντας επι λέξει το “in all six continents” !!!
— Κάποιοι αντί να λένε : «άν δέν θέλεις να πάς εσύ στείλε τον άλλον» λένε «εκτός εάν θέλεις να πάς εσύ, στείλε τον άλλο!!!» μεταφράζοντας επι λέξει το «unless you want to go, send the other guy» !!
— Κάποιοι, αντί να λένε : «Κατόπιν τούτου…..» ή «με αυτό το δεδομένο…» λένε : «Εχοντας πεί αυτό….» ξεπατικώνουν δηλαδή το αγγλικό : « Having said that, ….” !!!!
— Κυβερνητικός εκπρόσωπος μιλώντας για την κυβέρνηση που εκπροσωπεί λέει : « Η κυβέρνηση αυτή ….(ποιά??!!) μεταφράζοντας το : « This government…” κατευθείαν απο τα αγγλικά.
— Μια άλλη περίπτωση είναι η αφειδής χρήση της έκφρασης «..με όρους..». Παραδείγματα: Tοτε σκέφθηκα για πρώτη φορά με όρους ελευθερίας. … Eκεί για πρώτη φορά σκέφθηκα με όρους απαξίωσης της δημοσιογραφίας στη χώρα μου. …
Πάντοτε με όρους τήρησης της νομιμότητας, με όρους αξιοπρέπειας, με όρους προστασίας ιδίως …
Μπορείς να σκεφτείς την ανθρωπιστική αντίληψη του θεμελιώδους εαυτού με όρους επιβίωσης: ο εαυτός βρίσκεται μέσα σε ένα θωρακισμένο καταφύγιο, …
Να μιλήσουμε με όρους πολιτικής, με όρους κοινωνίας, με όρους ιδεών, με όρους αξιών και όχι με όρους συνθημάτων, εντυπώσεων και εικόνων. …
Κάτω απ’ αυτή την αντίληψη, η γνώση καθίσταται ένα εμπορεύσιμο προϊόν για αγοραία συναλλαγή και επομένως αντιμετωπίζεται με όρους αγοραστικής αξίας και …
Προφανώς πρόκειται για αφειδές ξεπατίκωμα του αγγλικού «in terms of….” που , βολικά και ενώ αγνοήθηκαν οι ισοδύναμες καθιερωμένες εκφράσεις, κατάντησε στο «ελληνικό» «με όρους…..» . Το «in terms of….” αποδιδόταν κάποτε με επίρρημα ή με κάποια περίφραση που δεν προκαλούσε το γλωσσικό αισθητήριο, δηλαδή:
με όρους αξιοπρέπειας = αξιοπρεπώς
με όρους συναίνεσης = συναινετικά
με όρους πολιτικής = πολιτικά
με όρους αγοραστικής αξίας = ως προς την αγοραστική αξία
με όρους συνθημάτων = με συνθήματα
με όρους επιβίωσης = σε σχέση με την επιβίωση
— Το κρασί αυτό είναι μακράν το καλύτερο ! (εγγύς πώς να είναι άραγε; ). Αποδίδουν έτσι το αγγλικό «by far» ενώ ωραιότατα μπορούν να πουν «κατά πολύ» ή «με μεγάλη διαφορά»
— Η έκφραση «κερδίζω χρόνο» άρχισε δυστυχώς να φθίνει, προς όφελος της έκφρασης «αγοράζω χρόνο» (από ποιόν άραγε;!!!!), ελεεινού, αυθάδους και προπετούς ξεπατικώματος του αγγλικού «Ι buy myself time».
ΘΕΟΦΙΛΟΣ ΒΑΜΒΑΚΟΣ
Το άρθρο αυτό είναι η χαρά του demonicos. Aπορώ που δεν έχει ακόμα κάνει σχόλιο. Ποιος ξέρει τίνος άμοιρου το άρθρο ψειρίζει.
ΤΟ ΓΛΩΣΣΟΠΑΘΗΜΑ ΤΟΥ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΥ
Πρώτη του φορά ο Αμερικάνος αυτός αντίκρισε Έλληνα, κάτω των πενήντα ετών, που να μη γνωρίζει γρυ από Εγγλέζικα. Και είχε ανάγκη να συζητήσει με τον Στράτο για τα παραδοσιακά ελληνικά μουσικά όργανα. Του είχαν πει ότι τα γνώριζε καλά επειδή τα δίδασκε σε πολύ κόσμο.
Βρίσκονταν στην Ελλάδα για να διδαχθεί παραδοσιακούς χορούς της Μακεδονίας! Τώρα πώς του προέκυψε το μεράκι αυτό είναι ν’ απορεί κανείς.
Κι ακόμα περισσότερο διότι μαζί του συμμαθαίνανε κι ένας Γιαπωνέζος, πεντέξι ακόμα Αμερικανοί, δυο Βέλγοι, τρεις Γερμανοί και δυο Γάλλοι. Ηλικιωμένοι οι πιό πολλοί και των δυο φύλλων.
Ήταν κι ένας Ελληνοαμερικάνος ο Δημήτρης. Ο μοναδικός μ’ ελληνική φλέβα. Η δασκάλα τους ήταν Αμερικανίδα κι αυτή. Καμμιά σχέση μ’ ελληνική ρίζα. Ήταν κάποτε δασκάλα σε Αμερικάνικο σχολείο. Έτυχε λοιπόν να δει, σε κάποια εκδήλωση των ομογενών μας της Αμερικής, παραδοσιακούς ελληνικούς χορούς και κάτι έπαθε η κυρία αυτή. Από την στιγμή εκείνη παράτησε το δασκαλίκι κι έπεσε με τα μούτρα να μαθαίνει τους χορούς αυτούς.
Αυτά τα είχε εκμυστηρευτεί, χαρτί και καλαμάρι, στον Στράτο. Είχε τον χρόνο να του τα διηγηθεί, αφού, μόλις αυτός πληροφορήθηκε περί τίνος πρόκειται, εντυπωσιάστηκε τόσο πολύ, που για δυο μήνες κάθε χρόνο, για μιά πενταετία, όχι μόνο την φιλοξενούσε στο σπίτι του, αλλά και την γύριζε σ’ όλα τα χωριά του νομού Σερρών, στα οποία από κοινού, πραγματοποιούσαν λαογραφικές έρευνες. Εκείνος στα μουσικά κυρίως θέματα, για τα οποία έτρεχε έτσι κι αλλιώς και πριν κι εκείνη στα χορευτικά.
Στο μυαλό του Στράτου δεν χωρούσε με τίποτε να βλέπει την Αμερικάνα να ενδιαφέρεται με τόσο πάθος για την Ελληνική παράδοση, τη στιγμή που οι συμπατριώτες του έδειχναν οι περισσότεροι καταστροφική αδιαφορία. Αυτό το τελευταίο τον βασάνιζε αφόρητα.
Τέλος πάντων η «λωλή» αυτή Αμερικάνα από την μεγάλη της τρέλα για τους ελληνικούς χορούς έφτασε σε τέτοιο σημείο τη γνώση και την καλλιτεχνία της πάνω στο θέμα αυτό, μέχρι που οι ομογενείς μας της πόλης της, του Σιάτλ, την προσέλαβαν ως αρχιδασκάλα του χορού!! Περίεργα πράματα όπως και να το κάνουμε.
Κάθε χρόνο λοιπόν μέσα στον Ιούλιο, τσιμπούσε η κυρία καμμιά δεκαπενταριά αλλοδαπούς, τους έφερνε στην Ελλάδα και τους δίδασκε χορούς. Τελευταία μάλιστα Μακεδονικούς. Για τον λόγο αυτόν τους έφερνε στη Μακεδονία, για να τους δείξει και στο ζωντανό, όπως τους χορεύουν οι ηλικιωμένοι. Λόξα κι αυτή. Μέχρι εκεί έφτανε το πάθος και η υπευθυνότητά της!
Και της ανέβαινε το αίμα στο κεφάλι, κάθε φορά που έβλεπε τους Έλληνες δασκάλους, συναδέλφους της να το πούμε, να διδάσκουν τους χορούς κακουργώντας τους ανελέητα. Γνώριζε η κακομοίρα καλά ότι τους είχαν διδαχθεί από καθηγητές στις Γυμναστικές Ακαδημίες οι οποίοι δεν είχαν πατήσει ποτέ το ποδάρι τους σε χωριό. Τι να πει κανείς.
Σ’ ένα τέτοιο σεμινάριο λοιπόν ήταν που ο εν λόγω Αμερικάνος ρώτησε τον Δημήτρη τον Ελληνοαμερικάνο: γιατί ο Στράτος δεν μιλάει καθόλου Εγγλέζικα. Ο Δημήτρης αναγκαστικά ο άνθρωπος έπαιζε τον ρόλο του διερμηνέα κάθε που χρειαζόταν.
Ο Στράτος απάντησε ότι του χρειάζονταν άλλα πενήντα χρόνια για να μάθει ικανοποιητικά την Ελληνική γλώσσα. Έδειχνε δε σαραντάρης πάνω – κάτω. Ποιός να ήταν και να μην απορούσε με το δίκιο του. Κι εκεί που ετοιμάζονταν μάλλον να ζητήσει διευκρινίσεις, έπεσε η ερώτηση του Στράτου: για ρώτα τον βρε Δημήτρη γνωρίζει ο κύριος ότι η γλώσσα του είναι μια από τις πολλές παραφθορές της Ελληνικής γλώσσας.
Ο Αμερικάνος, μόλις του μεταφράστηκε το ερώτημα έγινε πυρ και μανία. Άρχισε να διαμαρτύρεται με στόμα και με χέρια. Μάταια ο καημένος ο Δημήτρης προσπαθούσε να τον καλμάρει.
Αυτό δε συνέβαινε μέχρι που ο Στράτος έριξε την δεύτερη ερώτηση: ρώτησέ τον σε παρακαλώ Δημήτρη πώς λένε στη γλώσσα του την μουσική. Music. Γνωρίζει ότι είναι ελληνική; Ναι το γνωρίζει. Ο Αμερικάνος άρχισε να καλμάρει. Πώς λένε τον ρυθμό. Rhythm. Τι λέξη είναι; Ελληνική.
Ο άνθρωπος άρχισε να υποψιάζεται ότι κάτι κακό θα του συμβεί. Αμηχανία ζυμωμένη με περιέργεια άρχισε να διαφαίνεται στο πρόσωπό του. Πώς λέγεται η μελωδία στα Αμερικάνικα; Melody, η αρμονία; Harmony. Πες του Δημήτρη ότι το αρχικό h προέρχεται από την δασεία που φέρει η λέξη αρμονία, δηλαδή ότι ο Αμερικανός διαβάζει ακόμη και τις δασείες των ελληνικών του λέξεων!
Πώς λένε τον χορό, που ήρθε να μάθει στην Ελλάδα; Danse. Γνωρίζει ο φίλος μας ότι είναι ελληνική λέξη; Ε! όχι κι αυτή ελληνική. Αυτή είναι Εγγλέζικη. Έδειχνε ο άνθρωπος σίγουρος ότι μ’ έπιασε αδιάβαστο. Όμως άλλα του φύλαγε η ελληνική γλώσσα.
Από το δόνηση > δονς > δανς >danse. Ορίστε και το ντοκουμέντο: «χοροί παρθένων λυράν τε βοαί καναχαί τ’ αυλών δονέονται». Αλλά για στάσου λιγάκι. Οι Αμερικάνοι δεν λένε τον χορό και chorys και choir; Ναι το λένε, παραδέχτηκε ο Αμερικάνος.
Ήδη όμως έφθασε η ώρα της χαριστικής βολής. Με το συμπάθιο φίλε. Αν αποβάλλεις από το λεξιλόγιό σου τις ελληνικές λέξεις, mysic, rhythm, melody, harmony, και chorus γίνεται να μιλήσεις για χορό και μουσική, που ήρθες να μάθεις εδώ; Εμ, δε γίνεται.
Σ’ όλη τη διάρκεια αυτού του διαλόγου κάποια κυρία κρυφογελούσε συνεχώς. Ήταν η δασκάλα του στο χορό, η Αμερικάνα. Αυτή είχε φορέσει τα γυαλιά αυτά πολύ πριν από τον συμπατριώτη της.
Μάλιστα από τότε που τα φόρεσε της βγήκαν και σε καλό της τσέπης της, αφού, πλην των χορών άρχισε από τότε να διδάσκει στα αμερικανάκια και την νεοελληνική γλώσσα, πείθοντάς τα ότι το πράγμα δεν είναι και τόσο δύσκολο, αφού με λίγη προσοχή θα μπορούσαν να διακρίνουν ότι οι κυριότερες λέξεις της αμερικανικής γλώσσας είναι ατόφιες ελληνικές. Αυτό το ποίημα το είχε μάθη πολύ άριστα.
Αμέσως δε μετά το τέλος της συνομιλίας έβγαλε από την τσάντα της ένα βιβλιαράκι και είπε στον Αμερικάνο. Άκουσε Γιώργο, ό,τι συμβαίνει με την ορολογία του χορού και τις μουσικής το ίδιο και περισσότερο ισχύει και για τους άλλους τομείς των τεχνών και προπαντός των επιστημών. Μα τι λένε οι δικοί μας κι όχι οι Έλληνες: «οποιαδήποτε άλλη γλώσσα δεν είναι τίποτε άλλο παρά μιά υποδιάλεκτος της ελληνικής» A. JACOBS. « Φαίνεται υπέροχο το να γνωρίσει κανείς αυτήν την μυθική γλώσσα που γέννησε όλες τις άλλες» ΓΚΑΕΛ ΡΕΚΟΥΡΣΕ.
Πρόσεξε τι λέει ο FEDERICO SAGREDO: «Το να μιλάει κανείς για ενωμένη Ευρώπη χωρίς την ελληνική γλώσσα είναι σαν να μιλούν με έναν τυφλό για χρώματα. Δεν μπορεί να επέλθει μια νέα αναγέννηση εάν δεν πάμε στις πηγές. Εννοούμε σαφώς την ελληνική γλώσσα, την οποία ευρίσκουμε μερικώς σε όλες τις γλώσσες του κόσμου με την μορφή των επιστημονικών και τεχνικών όρων αλλά και λέξεων της πνευματικής ζωής, ακόμη και της καθημερινής ομιλίας. Αποτελεί την γλώσσα γεννήτορα των Ευρωπαϊκών γλωσσών».
Εν τω μεταξύ είχαν αρχίσει τα όργανα κι έτρεξαν όλοι μαζί να χορέψουν τον ζωναράδικο χορό της Θράκης. Στο κεφάλι του χορού βρέθηκε ο Γιαπωνέζος. Παράξενα πράγματα. Πολύ παράξενα!
Βασδέκης Ν. Σταύρος
Μαυροκορδάτου 31
62100 Σέρρες
τηλ. 23210 – 52462
vasdekis@anemologio.gr
Επιτρέπεται η αναδημοσίευση του παρόντος
δίχως την άδεια του συγγραφέα
Υπέροχο κείμενο. Πόσες φορές έχω κάνει τίς ίδιες συζητήσεις με τους Άγγλους.. Τους σέβομαι ζω και εργάζομαι στην χώρα τους, μεγαλώνω εδώ τα παιδιά μου όμως η Ελλάδα και η Ελληνική γλώσσα είναι κάτι που δεν μπορεί κανείς λαός να φτάσει.. Όχι επειδή είμαι Ελληνίδα αλλά επειδή πραγματικά τίποτα δεν μπορεί ούτε καν να συγκριθεί με την Ελληνική γλώσσα, την Ελληνική παράδοση, την κληρονομιά μας, τόσο των Ελλήνων όσο και όλου του κόσμου.