Το “ΙΝΑ ΤΙ” Ψάλλεται στην Ακολουθία της Μ. Πέμπτης στους ναούς, και αποδίδεται μουσικά από την μπάντα στην Ευλογία του Σύμπαντος τη Μ. Παρασκευή στην Πλατεία Σολωμού:
«Ίνα τι εφρύαξαν έθνη
και λαοί εμελέτησαν κενά;
παρέστησαν οι βασιλείς της γης
και οι άρχοντες συνήχθησαν επί το αυτό
κατά του Κυρίου και κατά του Χριστού αυτού.
[ΔΑΥΙΔ: Ο Β΄ Ψαλμός κατά τη μετάφραση των Εβδομήκοντα]
Και κλίνας την κεφαλήν παρέδωκεν το πνεύμα»
[ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ, 19.30]
ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΣΤΙΧΟΥΡΓΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΙΩΑΝΝΗ ΠΛΑΝΗΤΕΡΟΥ που κατέγραψε ο ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΟΥΡΚΟΥΜΕΛΗΣ
Υπήρχε θέμα για την πατρότητα του ύμνου, συγκεκριμένα αν συνετέθη από τον Ιω. Πλανήτερο ή τον Θ. Κουρκουμέλη. Επικράτησε η πιο πάνω εκδοχή μετά την ανακάλυψη του εξής δημοσιεύματος του 1907 της ζακυνθινής εφ. Ελπίς:
«Ο Ιωάννης ο Πλανήτερος, [“άκμάσας, άρχομένου του ιθ’ αίώνος”] εξ ευγενούς και πλούσιας
οικογενείας, εγκρατής περί την ευρωπαϊκήν μουσικήν ετόνισε διάφορα άσματα με την ευρωπαϊκή σημειογραφία. […] Ο άθλος των μελοποιημάτων του Πλανητέρου είναι οι ψαλλόμενοι στίχοι εν τη Αγία και μεγάλη Πέμπτη εις την ακολουθίαν των αγίων παθών. Επιτόπιος συνήθεια διακρατεί εν Ζακύνθω τη Αγία και μεγάλη Πέμπτη εις την ακολουθίαν των άγιων παθών προ του στ’ ευαγγελίου προπαρασκευής γενομένης μετά λαμπάδων και θυμιατών εφ: όσον οι ψάλται ψάλλουσι το ιγ’. ιδ’. και ιε ‘. αντίφωνον μετά λαμπάδων να παρουσιάση ο ιερεύς επί της ωραίας πύλης του εσταυρωμένου Χριστού και εν ω ο ψάλτης έψαλλε το πρώτον τροπάριον του ιε’. αντιφώνου ήτοι το -Σήμερον κρεμάται- μετά φόβου και κατανύξεως να κάμνη τρεις γύρους καθ’ όλον το διάστημα της εκκλησίας και μετά τούτο να τοποθετή εν τω μέσω της εκκλησίας τον Τίμιον Σταυρόν και ευθύς ο ψάλτης το κάθισμα «εξηγόρασας ημάς» είτα το Ζ’ ευαγγέλιον και καθ’ εξής άπασα η ακολουθία κατά τάξιν.
Ο μουσικοδιδάσκαλος Πλανήτερος επινοήσας στίχους τινάς εκ των ψαλμών του Δαυίδ, προαναγγείλαντος εκείνα ων την μνείαν κατ’ αυτάς τας ημέρας η εκκλησία ποιεί οίτινες εισίν.
«Ινα τι εφρύαξαν έθνη και λαοί εμελέτησαν κενά;
Παρέστησαν οι βασιλείς της γης
και οι άρχοντες συνήχθησαν επί το αυτώ»Και τινας προσφωνήσεις εκ του Ευαγγελίου του Ιησού Χριστού:.
«Θεέ μου Θεέ μου ίνα τι με εγκατέλιπες
Πάτερ εις χείρας σου παραθήσομαι το πνεύμα μου
Και κλίνας την κεφαλήν παρέδωκεν το πνεύμα»και ετέρους πλείστους του αυτού νοήματος ους παραλείπω, εμελοποίησεν αυτούς εις ήχον πλάγιον δ’, εις μουσικήν κατάλληλον προς την παράστασιν εκείνης της ώρας και λίαν κατανυκτικήν.
.
Έκτοτε λοιπόν συνείθισται αφ’ ου παρουσιάσει ο ιερεύς τον Τίμιον Σταυρόν να ίσταται εν τω μέσω της ωραίας πύλης, έως ου είπη μετά μέλους ο αναγνώστης εν τω μέσω το «Σήμερον κρεμάται» και μετά τούτο αρχομένων των ψαλτών να ψάλλωσιν τους στίχους τούτους καταβαίνει οι ιερεύς βραδεί βήματι και ποιεί τους τρεις γύρους ων η αρχή πάντοτε γίνεται τω στίχω να τι εφρύαξαν έθνη και λαοί εμελέτησαν κενά;» Εκ των μαθητών Ιωάννου του του Πλανητέρου σήμερον υπάρχει μόνον ο κύριος Ιωάννης Καμβανέλλης εννενηκοντούτης γέρων εκ του οποίου επληροφορήθην περί πάντων των άνω ειρημένων. Ούτος ο Καμβανέλλης εδιδάχθη υπό του Πλανητέρου τους στίχους μετά τίνος Διονυσίου Έλληνος οίτινες υπερέβαινον όλους τους άλλους όταν έψαλλον τους στίχους της μεγάλης Πέμπτης και μέχρι σήμερον τούτο άδεται εν τη πατρίδι, ους μετέγραψεν· ο διδάσκαλός μου Κοθρής τη εκκλησιαστική σημειογραφία της νέας μεθόδου ως εκ των ιδίων μαθητών του Πλανητέρου ήκουεν αυτούς, απέθανε δε σχεδόν περί το 1809 έτος μ.Χ.
Σημ. εφ. «Ελπίδος»: Κατόπιν των περιεχομένων τοις περι Πλανητέρου σημειώμασι του διακεκριμένου μουσικοδιδασκάλου και συγγραφέως της πραγματείας ταύτης, πειστικωτάτων μαρτυριών, το ζήτημα του συνθέτου της μουσικής του «ίνα τι εφρύαξαν έθνη» λαμβάνει νέαν τροπήν εξ ολοκλήρου λύουσαν το ζήτημα του συνθέτου».]
ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΕΛΠΙΣ , [εκδότης ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΖΩΗΣ] «ΕΚ ΤΩΝ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΓΡΙΤΖΑΝΗ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΩΝ. Ιστορία της εποχής και των συντακτών της νέας μουσικής μεθόδου», 30 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1907.
Εν τούτοις πάλι ο ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΖΩΗΣ , αυτή τη φορά στο ΛΕΞΙΚΟΝ ΙΣΤΟΡΙΚΟΝ ΚΑΙ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟΝ ΖΑΚΥΝΘΟΥ, ΕΘΝΙΚΟ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟ, 1963, αφού παραθέτει τα πιο πάνω στο λήμμα «Ιωάννης Πλανήτερος», αμέσως από κάτω, στο λήμμα «Κωνσταντίνος Πλανήτερος» [Πρόγονος του Ιωάννη]:
«Πλανήτερος Κωνσταντίνος: Έγεννήθη. 1682. Ιερεύς διεκρίθη ως άριστος μουσικός της κρητικής εκκλησ. μουσικής, την οποίαν πρώτος αυτός έγραψε με σημειόφωνα.
Μνημονεύονται οι ψαλλόμενοι στίχοι κατά την έξοδον του Εσταυρωμένου, κατά την ακολουθίαν των αγίων Παθών, απομίμησις των ψαλλομένων ομοίως στίχων, κατά την Μ. Παρασκευήν, εν τη λατινική εκκλησία.
Ούτοι εμελοποιήθησαν επί τό αρμονικότερον δια τετραφωνίας υπό του μουσικού ιερ. Θερειανού».
.
ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΟΥΡΚΟΥΜΕΛΗΣ ή ΚΟΘΡΗΣ(1790-1881): Ζακυνθιος μουσικοδιδάσκαλος. Κατά τον Λ.Χ.Ζώη «εδιδάχθη την Κρητικήν και πολιτικήν μουσικήν, κατά την αρχαίαν μέθοδον, βραδύτερον δε […] την νέαν της εκκλ. μουσικής μέθοδον», την οποία κατόπιν δίδασκε στη Ζάκυνθο και μετά το θάνατο του ιερέα και μουσικοδιδάσκαλου παπά-Τσετσέ (του γνωστού από το σατιρικό ποίημα «’Ονειρο» του Διον. Σολωμού) εδίδασκε και την Κρητική.
Τελειοποίησε την μελοποιία και ορθογραφία της μουσικής, επειδή δεν ήξερε δε Ευρωπαϊκή μουσική κατέγραψε την ζακυνθινή μουσική «γνησίαν και ακίβδηλον». Πάλι κατά Λεωνίδα Χ. Ζώη «ήτο εις άκρον κακόφωνος».
.
ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ ΘΕΡΕΙΑΝΟΣ(1833-1881): Ζακύνθιος ιερέας, “μουσικολογιώτος” κατά Λ.χ. Ζώη. Ως Αριμανδρίτης υπηρέτησε ως εφημέριος στην ελληνική κοινότητα της Τεργέστης. Το 1876 εξέδωσε εκεί το σύγγραμμα «Περί της Μουσικής των Ελλήνων και ιδίως της Εκκλησιαστικής.»
ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΒΙΤΣΟΣ
https://www.youtube.com/watch?v=-pOD8a5f2YI&fbclid=IwAR1mjEU-BaXa-ZMSv9gZcbsCRNNO4YhvmBum4ds8u-DH9DO78lswe6LPd4g
Προσθήκη σχολίου