ΤΖΕΝΗ ΜΑΝΑΚΗ: “Μικρές και μεγάλες προδοσίες” ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ (συνέντευξη στη Χ. Μαλίσσοβα για τη “Θεσσαλία”)

1)”Μικρές και μεγάλες προδοσίες”,ο τίτλος του βιβλίου σας. Θέλετε να μας πείτε λίγα λόγια;

Στο βιβλίο μου πραγματεύομαι μέσα από την πλοκή ενός  πολυπρόσωπου και ”ταξιδιάρικου” μύθου  τους εσωτερικούς κλυδωνισμούς του ανθρώπου, που πέρα από το άγχος που προκαλεί το αβέβαιο της ζωής και το βέβαιο του θανάτου, προσπαθεί  να υπερβεί  μεταξύ άλλων και  τα πικρά συναισθήματα που γεννούν οι προδοσίες.

Η Αλεξάνδρα Μελά και η Μαρίνα Φωτίου, φίλες από τα προφοιτητικά χρόνια μέχρι την ηλικιακή ωριμότητά τους, αναζητούν μέσα από ψυχικές καταβυθίσεις , μέσα από την ανθρώπινη αγωνία τους  να ανιχνεύσουν το κρυμμένο πρόσωπο της Αγάπης, του Ερωτα, της Φιλίας, της συμφιλίωσης, της γαλήνης, της αναπαυμένης συνείδησης, να  ξεπεράσουν τις προδοσίες που έχουν υποστεί ή έχουν διαπράξει. Πρόσωπα που εμπλέκονται στην ροή του μύθου και διαδραματίζουν ένα σοβαρό ρόλο στις ζωές των δύο γυναικών τις επηρεάζουν   προκαλώντας με τις πράξεις τους ψυχικές εντάσεις  μέσα από τις οποίεςς δεν λείπουν και οι μικρές ή μεγάλες προδοσίες. Ετσι, συμβαίνουν ανατροπές που αλλάζουν εκ βάθρων τις ζωές τους, όχι όμως την φιλία τους.

Με προεξάρχοντα ρόλο στην  Φιλία σχολιάζω τις διαπροσωπικές σχέσεις  μεταξύ ανθρώπων  διαφόρων επιπέδων της κοινωνικής διαστρωμάτωσης. Αναφέρομαι στην φιλία που δεν προδίδει, στην φιλία που προσφέρει χωρίς να περιμένει ανταπόδοση , στην φιλία που γκρεμίζει αδιέξοδα, που δείχνει ορίζοντες, στην φιλία που σώζει. Στην φιλία που είναι η μόνη συγγένεια με επιλογή.

Αφήνω εκκρεμές το ερώτημα καλώντας τον αναγνώστη να δώσει την δική του απάντηση, αν η κοινωνική καταξίωση , η κατάκτηση πλούτου, η καθιέρωση αναγνωρισιμότητας μπορεί να είναι αυτοσκοπός, όταν γι  αυτά πρέπει κανείς να αγνοήσει αξίες, να συρρικνώσει ουσιαστικές επιθυμίες, να στερηθεί την ελεύθερη βούληση, να μετέλθει ακόμη και ποινικών πράξεων για την επίτευξή τους.  Εδώ  θα παραθέσω ένα απόσπασμα από την κριτική της  ΤΕΣΥ ΜΠΑΪΛΑ για το βιβλίο μου:

 ”………… η συγγραφέας αγωνιά και θέτει τον προβληματισμό της για τις αξίες που χάνονται, για το ήθος και την ηθική που συχνά καταρρέουν, για την τύχη των κοινωνιών. Και αναζητά τις λύσεις των προβλημάτων στην παιδεία, στην πνευματική καλλιέργεια, στην προσωπική πάλη της νόησης του καθένα μας.”

Καταλήγω ότι πέρα από τις όποιες ψυχικές διεργασίες,  είναι κι χρόνος  που παρά το σταθερά φθοροποιό έργο του πάνω στα σώματα των ηρώων μου,  απαλύνει, θολώνει ό,τι κακό  τους είχε συμβεί , το τυλίγει με την αχλή της απόστασης, ελευθερώνει από το επαχθές βάρος  που αισθάνθηκαν  την στιγμή που δέχθηκαν  την προδοσία. Ο χρόνος παρηγορεί κι ελευθερώνει .

Θα ήθελα μέσα από την κουβέντα μας αυτή να ευχαριστήσω τον διακεκριμένο βραβευμένο συγγραφέα  ΔΗΜΗΤΡΗ ΣΤΕΦΑΝΑΚΗ  για την κριτική του στο βιβλίο μου, με την οποία καταλήγει: ”Ο αναγνώστης -και αυτό ίσως έχει μεγαλύτερη σημασία- θα απολαύσει ένα αδρό κείμενο με γλωσσικές αρετές που μόνο έμπειροι συγγραφείς θα μπορούσαν να επιδείξουν.’

2)Η ηρωίδα σας,όπως την είδα εγώ,είναι μια καλλιεργημένη-και ψυχικά- γυναίκα,ιδιότητα που την βοηθά να ανταπεξέλθει στις αντιξοότητες.Τι αντίκτυπο,όμως θα είχε η αποκάλυψη τόσο σοβαρών μυστικών σε άλλης προσωπικότητας γυναίκα;

  Η ηρωίδα μου, μία καλλιεργημένη γυναίκα, μέσα από έντονη, μακρόχρονη εσωτερική πάλη  κατορθώνει  να φθάσει  σ΄ένα υψηλό σημείο ψυχικής ωριμότητας  να συγχωρήσει και να κερδίσει ψυχική γαλήνη. Και είναι ακριβώς αυτό το ζήτημα που ήθελα να θίξω πέρα από κάθε θρησκευτική ιδεοληψία.  Και για ν΄απαντήσω ευθέως θα έλεγα ότι εξαρτάται από τον ψυχισμό του κάθε ανθρώπου.  Δεν θα έλεγα ότι  η πνευματική καλλιέργεια συνεπάγεται  και ψυχική. Οπωσδήποτε  παίζει τον ρόλο της βέβαια και αλοίμονο αν δεν τον έπαιζε. Παρ΄όλα αυτά, έχω συναντήσει ανθρώπους με στοιχειώδη  μόρφωση να διαθέτουν ένα τεράστιο μεγαλείο ψυχής. Αντίθετα,  πολλούς ιδιαίτερα μορφωμένους, καλλιεργημένους  με χαρακτηριστική μικροψυχία. Συνεπώς , δίνω  μεγαλύτερο ποσοστό σε μία αντιμετώπιση που θα περιείχε μεγάλη δόση  μνησικακίας, εκδικητικότητας αλλά και ψυχική κατάρρευση  π.χ., αν αφορούσε μια ανώριμη, ακαλλιέργητη γυναίκα, χωρίς να είμαι απόλυτα σίγουρη γι αυτό.

3)Πόσο βιογραφική και πόσο μυθοπλαστική είναι η ιστορία σας;

Απολύτως μυθοπλαστική. Βέβαια έχω την αίσθηση ότι κάθε συγγραφέας μέσα από την ιστορία που αφηγείται καταθέτει, ενδεχομένως και άθελά του, την προσωπική του αλήθεια, απόρροια των εμπειριών, των αναγνωσμάτων ,  της κοσμοθεωρίας του.

4)Πόσο η προδοσία είναι συνυφασμένη με την εξάρτησή μας από κάποιους ανθρώπους;

   Η εξάρτηση  δυνητικά γεννά  αμφοτερόπλευρες  προδοσίες  φαντάζομαι. Τόσο από τον ”εξουσιαστή”  όσο και από τον εξαρτώμενο.  Σε μία   σχέση  ”οικονομικού” ενδιαφέροντος  π.χ. Ο εξαρτώμενος ενδέχεται να προδίδει τον εαυτό του προσποιούμενος ανύπαρκτα συναισθήματα και ο άλλος να τα δέχεται  ξεγελώντας τον εαυτό του ότι πρόκειται γι αληθινά. Επίσης  από  μία συναισθηματική εξάρτηση ενδέχεται να βρεθεί κανείς προδομένος .

5)Τι θεωρείτε μικρή και τι μεγάλη προδοσία;

Υπάρχει μία διαβάθμιση ηθικού μεγέθους στις προδοσίες  πάντα σε σχέση με την τρέχουσα ηθική και τούς κανόνες του Δικαίου. Από την μέγιστη της απάρνησης και εγκατάλειψης ενός παιδιού από τον γονιό του, από την μικρότερης  ίσως σημασίας αντίστροφη, από την προδοσία της πατρίδας , (μέγιστη, κυρίως όταν αφορά πολιτικούς) , μιας ιδέας που είναι και προδοσία έναντι του εαυτού, από την ερωτική προδοσία. Θα ανέφερα ως μικρότερη τα μικρά καθημερινά ψέματα απέναντι στον εαυτό μας  και τούς άλλους.

6)Αγαπάμε τον εαυτό μας οι σύγχρονες γυναίκες;

Σίγουρα περισσότερο από τις γυναίκες παλαιότερων χρόνων  γενικώς  και κυρίως πιο πολύ πρίν γίνουμε  μητέρες. Χαίρομαι τις γυναίκες που  διαθέτουν χρόνο για την εμφάνισή τους, το θεωρώ αγάπη και σεβασμό απέναντι στον εαυτό τους, κυρίως βέβαια αυτές που δεν ασχολούνται μόνο μ΄αυτό, αλλά ενδιαφέρονται για την  διαρκή καλλιέργειά  τους , δίνουν βαρύτητα στην αξιοπρέπειά τους, φροντίζουν με αγάπη τα παιδιά και την οικογένειά τους και συγχρόνως προσφέρουν κάποιο κοινωνικό έργο.

7)Ως χρήστις του διαδικτύου,πόσο θεωρείτε ότι αυτό βοηθά στην προώθηση της φιλαναγνωσίας και πόσο εκεί προωθείται το “εύκολο” βιβλίο;

Το διαδίκτυο  καθώς προσφέρει εύκολη πρόσβαση στην ενημέρωση σχετικά με το βιβλίο  δίνει ερέθισμα  για  ανάγνωση. Παρατηρώ ότι πολλοί επιδίδονται  σε αληθινή  ή πλαστή αναγνωστική σκυταλοδρομία, και αναρωτιέμαι όταν διαβάζω επιπόλαιους σχολιασμούς  τι πραγματικά τους προσέφερε η ανάγνωση.Διατυπώνονται βέβαια  συχνά και πολύ σοβαρές απόψεις.    Η αλήθεια είναι ότι προωθείται το ”εύκολο” προφανώς  εξαιτίας της μεγαλύτερης προσβασιμότητας σε πλατύτερο κοινό.  Οι εκδοτικοί οίκοι είναι επιχειρήσεις  και θέλουν δικαιολογημένα να έχουν κέρδος ,  ιδίως με τις οικονομικές συνθήκες που διαμορφώθηκαν στην χώρα μας. Το ποιοτικό ανάγνωσμα όπως και άλλα στοιχεία πολιτισμού  θα έπρεπε κατά κάποιο τρόπο να προωθούνται  από το ίδιο το κράτος ,  αν βέβαια το κράτος ενδιαφερόταν να έχει πολίτες υψηλότερου επιπέδου, πράγμα  άβολο εν προκειμένω.  Εχω την πεποίθηση ότι ο απλός αλλά σκεπτόμενος αναγνώστης κάποτε θα θελήσει να πάρει στα χέρια του ένα ποιοτικό βιβλίο  που κάτι έχει να του πει πέρα από μια ερωτική ή αστυνομική περιπέτεια. Ετσι το ”εύκολο” ανάγνωσμα, αν δεν είναι  κακό,  είναι  ένα πρώτο βήμα για εκείνους που δεν θα περνούσαν ποτέ το κατώφλι ενός βιβλιοπωλείου.

8)Ποια είναι τα δικά σας αγαπημένα βιβλία;

Το  ” Εγκλημα και Τιμωρία” του  Ντοστογιέφσκυ,  η ” Αννα Καρένινα” του Τολστόι, η ”Μαντάμ Μποβαρύ” του Φλωμπέρ, ”Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο” του Προύστ, ” Η βουή και η μανία” του Φώκνερ, όσο από το έργο του Μπόρχες έχω διαβάσει,  η ”Ασκητική” του Καζαντζάκη,   η ”Αθανασία” και αρκετό από το δοκιμιακό και πεζογραφικό  έργο του Κούντερα, σχεδόν ολόκληρο το έργο του Χαβιέρ Μαρίας , το ” Μέρες Αλεξάνδρειας” του Στεφανάκη και πολλά, πολλά άλλα.

9)Ποιοι συγγραφείς καθόρισαν ή έδωσαν ώθηση στη γραφή σας;

Πιστεύω το σύνολο των αναγνωσμάτων μου,  κυρίως  όμως ορισμένοι Γάλλοι κλασσικοί  και ο Χαβιέρ Μαρίας από τούς σύγχρονους.

10)Πόσο,τελικά,η προδοσία είναι κομμάτι της ζωής μας; Είναι πάντα ο προδότης ο θύτης;

Η προδοσία είναι συνυφασμένη με την ανθρώπινη φύση, σχεδόν   κανείς δεν ξεφεύγει από την διάπραξή της, εννοείται με κάποια ηθικού μεγέθους διαβάθμιση, έτσι ίσως ορισμένες τουλάχιστον προδοσίες δεν θα έπρεπε να μας πληγώνουν τόσο .

Αν είναι ο θύτης πάντα προδότης … συνήθως ναί, αλλά υπάρχουν και προδοσίες που ”υποβάλλονται” από το θύμα, έτσι ίσως θα έπρεπε να εξετάζουμε με προσοχή τις παραμέτρους που οδήγησαν στην προδοσία και να είμαστε λιγότερο αυστηροί με κάποιους θύτες.

 
[ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ  ΤΗΣ ΤΖΕΝΗ ΜΑΝΑΚΗ ΣΤΗΝ ΧΑΡΙΤΙΝΗ ΜΑΛΙΣΣΟΒΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ “ΘΕΣΣΑΛΙΑ”]