Και πάλι ο λόγος για τη γενική. Ολο λέω πως έχω ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς μαζί της σε παλαιότερα κείμενα, κι όλο μπροστά μου τη βρίσκω. Με άλλα λόγια, και να θες ν’ αγιάσεις, δεν σ’ αφήνουν. «Νεογενικισμός» και «νεολογιοτατισμός», λοιπόν. Καλπάζων και ασύστολος. Από παλαιότερους, αλλά (δυστυχώς) και από νεότερους. Από γνωστούς θιασώτες του γλωσσικού αρχοντοχωριατισμού, αλλά και από εκεί που δεν θα το περίμενες.
Συχνό φαινόμενο τα κείμενα που θυμίζουν λόγο γυμνασιάρχη σε σχολική γιορτή της δεκαετίας του ’50 ή του ’60. Οσο αυτά προέρχονται από «ελληναράδες», «εθνοπατριώτες» και «ανησυχούντες» [για την κατάσταση της γλώσσας, αλλά και για την πορεία του έθνους και της φυλής (sic) γενικότερα], λίγο το κακό. Ο Ανθιμος Θεσσαλονίκης θα είναι πάντα ο Ανθιμος Θεσσαλονίκης, και ο Κύριος Χρήστος Σαρτζετάκης, πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας (ελπίζω να έβαλα αρκετά κεφαλαία, ώστε να φχαριστηθεί), θα είναι πάντα ο Κύριος Χρήστος Σαρτζετάκης. Πολύ πιο ανησυχητικό, ωστόσο, είναι το φαινόμενο της αλόγιστης και αυθαίρετης χρήσης της γενικής σε κείμενα καθ’ όλα έγκυρων καθημερινών εφημερίδων. Αυτό δεν γινόταν πριν από μερικά χρόνια· είναι μάλλον καινούριο φρούτο.
Παραθέτω, λοιπόν, από το editorial έγκριτης πρωινής εφημερίδας: «Εξελισσόμενη η διεθνής πιστωτική κρίση εκφεύγει των ορίων του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Απειλεί πλέον οικονομίες ολόκληρες, θέτοντας σε δοκιμασία τις ασθενέστερες των χωρών». Προφανώς, το «ξεφεύγει από τα όρια» και το «θέτοντας σε δοκιμασία τις ασθενέστερες χώρες» θεωρούνται πολύ μπανάλ για να χρησιμοποιηθούν, ή ίσως και «μαλλιαρισμός». Από πότε, άραγε;
Αλλά και σε κείμενο κορυφαίου στελέχους της ίδιας εφημερίδας διαβάζω «οι περισσότεροι των υπευθύνων της κρίσης», «μετά βεβαιότητος θα βουλιάξουν», αλλά και «δεν έτυχε της ευλογίας να…»! Προφανώς και πάλι, οι απόλυτα επαρκείς και λειτουργικές φράσεις «οι περισσότεροι από τους υπεύθυνους της κρίσης», «είναι βέβαιο ότι θα βουλιάξουν», αλλά και «δεν είχε την τύχη να…» ή «δεν ευτύχησε να…», δεν είναι αρκετά comme il faut ώστε να ικανοποιήσουν τον γλωσσικό οίστρο του αρθρογράφου.
Στην ίδια πάντα εφημερίδα, σοβαρή και έμπειρη δημοσιογράφος, ειδικευμένη σε θέματα αρχαιολογίας (επομένως και φιλόλογος, πιθανότατα), γράφει πως «οι προτάσεις επιδέχονται αντιρρήσεων». Εδώ, λοιπόν, ο νεολογιοτατισμός οδηγείται στις ακραίες του συνέπειες, που δεν είναι άλλες από το… λάθος. Γιατί, βέβαια, το ρήμα επιδέχομαι δεν συντάσσεται με γενική ούτε καν στα αρχαία ελληνικά. Οπως δεν συντάσσονται με γενική τα ρήματα μετέρχομαι, εισηγούμαι ή δικαιούμαι, και επομένως οι εκφράσεις «μετέρχεται ανόμων μέσων», «εισηγήθηκε λύσεων» ή «δικαιούται επαίνων» δεν είναι απλώς εξεζητημένες, αλλά επιεικώς ατυχέστατες. Κάτι τέτοια φαίνεται πως διαβάζει και ο κακόμοιρος ο Μιχάλης Λιάπης, υπουργός Πολιτισμού (sic), και, θέλοντας να μιλήσει και λίγο «περιδιαγραμμάτου», δήλωνε προ μηνών ότι «τα προβλήματα χρειάζονται απαντήσεων»!
«Ηθικόν δίδαγμα», που έλεγαν και οι παλαιότεροι: άλλο η απόρριψη και η αποφυγή της ξύλινης γλώσσας, της γλώσσας των αφηρημένων ουσιαστικών και των άχαρων τύπων και λέξεων, και άλλο ο σουσουδισμός μιας ψευτολόγιας/ νεολόγιας γλώσσας, που θυμίζει εποχές ακραίας δημοσιογραφικής -και όχι μόνο- βαρβαρότητας και κοτσανολογίας. Αλλωστε, σε ό,τι αφορά τη γενική ειδικότερα, δεν θα κουραστώ να επαναλαμβάνω πως είναι κατεξοχήν «μεταξωτή» πτώση. Και, ως γνωστόν, οι μεταξωτές πτώσεις θέλουν και επιδέξιους… χειριστές της γλώσσας. Αλλιώς το πρόβλημα θα λαμβάνει όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις, το φαινόμενο θα εκφεύγει των ορίων, και οι θιασώτες του νεογενικισμού και του νεολογιοτατισμού θα βουλιάζουν μετά βεβαιότητος στη γλωσσική σύγχυση, παρασύροντας ενδεχομένως και αθώους/ ανυποψίαστους αναγνώστες.
ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΠΑΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
Προσθήκη σχολίου