Για να «σπάσει» το σοβαρόν της έλευσης Χίλαρι Κλίντον στην Αθήνα, μπήκε στο «στόχαστρο» και ο πίνακας του Θεόδωρου Στάμου.
Ο πίνακας, ο οποίος κατάντησε φόντο στο πρωθυπουργικό γραφείο του Γιώργου Παπανδρέου, ονομάζεται «Ατέρμονο πεδίο – Δελφοί» [ βλέπε δίπλα].
Η ερώτηση περί αισθητικής που ετέθη σε χθεσινή πρωινή τηλεοπτική εκπομπή ήταν επιπέδου «Τι θέλει να πει ο ποιητής;». Η άγνοια δεν είχε πυθμένα, αφού ένας από τους συμμετέχοντες ρεπόρτερ ζήτησε να ερωτηθεί ο ζωγράφος, για να μάθουμε από «πρώτο χέρι» τι ακριβώς εννοεί. «Πού το είδε το νησί ο πρωθυπουργός, αφού ο τίτλος είναι “Δελφοί”», ηκούσθη το μέγαν ερώτημα εν πλήρει ιλαρότητι της γελώσης ομηγύρεως.
Ο Θεόδωρος Στάμος (Theodoros Stamos), όποιο λήμμα σοβαρής εγκυκλοπαίδειας κι αν άνοιγαν, θα μάθαιναν ότι είναι πεθαμένος από το 1997. Ο μεγάλος Ελληνοαμερικανός πρωτοποριακός ζωγράφος και από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του αφηρημένου εξπρεσιονισμού είχε γεννηθεί, το 1922, στη Νέα Υόρκη, από πατέρα Λευκαδίτη και μητέρα Σπαρτιάτισσα.
Ο αμερικανικός Τύπος τού είχε κολλήσει το αρνητικό προσωνύμιο «ο οξύθυμος», αφού ως μέλος της ομάδας «Οι Δεκαοκτώ Οξύθυμοι» είχε διαμαρτυρηθεί με ανοικτή επιστολή (20 Μαΐου 1950) προς το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης για την έκθεση «Αμερικάνικη Ζωγραφική Σήμερα».
Με αποδέκτη τον πρόεδρο του Μητροπολιτικού Μουσείου Ρόλαντ Λ. Ρέντμοντ η επιστολή διαμαρτυρίας είχε δημοσιευθεί στην πρώτη σελίδα των «Νιου Γιορκ Τάιμς», με τον τίτλο «18 ζωγράφοι μποϊκοτάρουν το Μητροπολιτικό Μουσείο: δεινή εχθρότητα στην προχωρημένη τέχνη».
Ολοι εν δυνάμει σημαίνοντες καλλιτέχνες, οι οποίοι δεν θ’ αργήσουν να γράψουν τη μοντέρνα ιστορία της τέχνης, τόνιζαν ότι μόνον η προχωρημένη τέχνη έχει συμβάλει με συνέπεια στον πολιτισμό. Τη συνυπέγραφαν: Τζίμι Ερνστ, Αντολφ Γκότλιμπ, Ρόμπερτ Μάδεργουελ, Γουίλιαμ Μπαζιότης, Χανς Χόφμαν, Μπάρνετ Νιούμαν, Κλίφορντ Στιλ, Ρίτσαρντ Πουσέτ-Νταρτ, Αντ Ράινχαρντ, Τζάκσον Πόλοκ, Μαρκ Ρόθκο, Μπράντλι Γουόλκερ Τόμλιν, Γουίλεμ ντε Κούνιν, Χέντα Στερν, Τζέιμς Μπρουκς, Γουέλντον Κις, Φριτζ Μπάλτμαν.
Φαίνεται ότι αυτή η πληροφορία δεν υπήρχε στον ενημερωτικό φάκελο της υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Χίλαρι Κλίντον, γιατί πιθανότατα αν γνώριζε ότι ο Θεόδωρος Στάμος υπήρξε ένα «κακό παιδί», να μην είχε εύκολο τον έπαινο. Ούτε ο πρωθυπουργός γνώριζε τον Θεόδωρο Στάμο ούτε οι ρεπόρτερ του τηλεοπτικού πρωινού. Τα πρωινά όλου του Θεόδωρου Στάμου.
ΒΑΣΙΛΗΣ Κ. ΚΑΛΑΜΑΡΑΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
Ο ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ “ΣΥΣΤΗΣΕ” ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΤΟΝ ΤΟΥΣ ΔΕΛΦΟΥΣ ΩΣ… ΝΗΣΙ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ!
Ας θυμηθούμε την εντυπωσιασμένη Χίλαρι Κλίντον από τον πίνακα που υπήρχε στο γραφείο του πρωθυπουργού της Ελλάδας και ας θυμηθούμε επίσης πως περιέγραψε τον πίνακα ο Γ. Παπανδρέου.
Τώρα, ας δούμε ποιος ήταν ο πίνακας με το… Αιγαίο και το νησάκι που ενθουσίασε την Κλίντον.
Πρόκειται για τον πίνακα «Ατέρμονο Τοπίο – Δελφοί» του Θεόδωρου Στάμου (1922 – 1997).
Οι Δελφοί, όμως, δεν ήταν ποτέ στο Αιγαίο και, κυρίως, δεν ήταν νησί. Κάθε Έλληνας το γνωρίζει αυτό. Αν δεν είσαι Έλληνας, αλλά τουρίστας έστω και πρωθυπουργός, έχεις δικαίωμα να μην το γνωρίζεις και να γίνεσαι ρεζίλι παγκοσμίως. Μικρό το κακό για έναν άνθρωπο με το επίπεδο του Γιώργου Παπανδρέου.
Ο κ. Παπανδρέου δήλωσε πανευτυχής στην κ. Κλίντον ότι έδιωξε τους “παλιούς πίνακες” του γραφείου κι έφερε «κάτι πιο φρέσκο, κάτι πιο μοντέρνο». Ας δούμε ποιός ήταν ο “παλιός πίνακας” που ενόχλησε το μάτι και την αισθητική του πρωθυπουργού της Ελλάδας.
Επρόκειτο για τον πίνακα «Η Ελλάς ευγνωμονούσα» (1858) του Θεόδωρου Βρυζάκη. Πολύ Καραϊσκάκης και Μιαούλης για έναν ξένο, είναι η αλήθεια. Δικαίως δεν το άντεξε, καθώς δεν του λένε και πολλά του κ. Παπανδρέου όλα αυτά.
kartesios
ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΣΤΑΜΟΣ
Γεννήθηκε το 1922 στη Νέα Υόρκη, παιδί πολυμελούς οικογένειας μεταναστών, από γονείς Έλληνες μετανάστες με καταγωγή από τη Λευκάδα ο πατέρας του και από τη Σπάρτη η μητέρα του. Σπούδασε στη Σχολή Αμερικανών Καλλιτεχνών. Σε ηλικία μόλις 21 χρόνων, «είναι όχι μόνο ώριμος καλλιτέχνης με προσωπική γλώσσα, αλλά έχει εξασφαλίσει και την έγκυρη εισαγωγή του στην καλλιτεχνική ζωή της Νέας Υόρκης, με την πρώτη του έκθεση στην ιστορική γκαλερί της Μπέτυ Πάρσονς», αναφέρει η Μαρίνα Λαμπράκη – Πλάκα, σε σημείωμά της το 1997 στη μεγάλη αναδρομική έκθεση, που είχε διοργανώσει λίγους μήνες μετά τον θάνατο του καλλιτέχνη, η Εθνική Πινακοθήκη, σε επιμέλεια Άννας Καφέτση. Ο Θόδωρος Στάμος είχε δωρίσει 45 έργα του στην Εθνική Πινακοθήκη.
«Στο διεισδυτικό και προφητικό κείμενο του καταλόγου της σημαντικής έκθεσης του 1946 ο ζωγράφος και φίλος του Στάμου Μπάρνετ Νιούμαν, που έμελλε να διαδραματίσει ρόλο πρωταγωνιστή στη Σχολή της Νέας Υόρκης, επισημαίνει τα χαρακτηριστικά που ορίζουν την πρωτοτυπία του ύφους του», τονίζει η κ. Λαμπράκη Πλάκα και εξηγεί: «Την αταβιστική έλξη προς τη θάλασσα και τον έμβιο κόσμο της, που μεταμορφώνεται σε σχεδόν αφηρημένες μορφές στο έργο του. Την προσήλωσή του στην επιφάνεια, την απόρριψη της τρίτης διάστασης και της ψευδαισθησιακής προοπτικής, που πιστοποιεί τον μοντερνιστικό προσανατολισμό του έργου του από την αρχή».
Έργα του βρίσκονται σε μεγάλα μουσεία των ΗΠΑ, της Ευρώπης και σε ιδιωτικές συλλογές. Την πληρέστερη συλλογή έργων του Θόδωρου Στάμου κατέχει ο Ζαχαρίας Πορταλάκης, ο οποίος γνώρισε τον καλλιτέχνη την δεκαετία του 80.
Το 1970, η ζωή του Στάμου σημαδεύεται από την αυτοκτονία του φίλου του, Μαρκ Ρόθκο, και τότε αποφασίζει να εγκατασταθεί στην Ελλάδα μοιράζοντας τον χρόνο του μεταξύ Νέας Υόρκης και Λευκάδας. Είναι η ίδια αυτή περίοδος που ξεκινά η πολύκροτη για τον κόσμο της τέχνης, δίκη εναντίον των τριών διαχειριστών -μεταξύ των οποίων και ο ίδιος- της περιουσίας του Ρόθκο. Η κόρη του Ρόθκο, Κέητ, τους κατηγορεί για την απόφασή τους να πουλήσουν 100 έργα του μεγάλου καλλιτέχνη στη γκαλερί Μάλμπορο, σε μειωμένες τιμές. Πέντε χρόνια αργότερα ο Στάμος απαλλάσσεται από τις αρχικές κατηγορίες, αλλά υποχρεώνεται να καταβάλει μεγάλη χρηματική αποζημίωση. Η υπόθεση Ρόθκο βλάπτει τη φήμη και τη δημοτικότητά του.
Στην Ελλάδα η πρώτη του ατομική έκθεση έγινε στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών. Την δεκαετία του 80 ολοκλήρωσε δύο σημαντικές σειρές «Ατέρμονα Πεδία» (Infinity Fields) και τη σειρά «Κόκκινα», δύο χρόνια πριν τον θάνατό του, το 1997.
Προσθήκη σχολίου